Tiếp sau nghề quỳ (xã Kiêu Kỵ, huyện Gia Lâm) vừa được đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, hội thi Thị Cấm, phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm chính thức được đưa vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Tương truyền, trong danh sách này của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, vào năm 273 trước công nguyên (273 TCN), khi quân Thục sang xâm lược, tướng Phan Tây Nhạc là vua Hùng. Khi dẫn quân qua làng Hương Canh (nay là làng Thị Cấm), ông ra lệnh tổ chức cuộc thi nấu ăn để chọn người giỏi bếp núc và hậu cần cho binh lính.
Sau khi dẹp giặc, tướng quân Phan Tây Nhạc về vùng đất này dạy dân làng trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải và yêu cầu dân làng tổ chức hội thi đốt lửa vào ngày 8 tháng Giêng hàng năm để làm lễ. Công lao trung dũng giữ nước, diệt giặc sau khi ông mất được tôn làm Thành Hoàng làng, để tưởng nhớ công tích của ông, dân làng Thị Cấm tổ chức lễ hội thổi cơm thi vào ngày 8 tháng Giêng âm lịch hàng năm.
Đây là phong tục có từ lâu đời vào mỗi dịp Xuân về ở phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm, để cầu chúc cho người dân một năm mới no đủ, hạnh phúc và bình an.
Ban hành lễ làng tổ chức cuộc thi thổi cơm cho dân làng
Ông Nguyễn Vinh Hợp, đại diện Ban hành lễ làng Thị Cấm, kể: “Ngày xưa không có diêm mà kéo giăng ra lửa để nấu cơm. Có 4 đội thi vì ngày xưa làng chia làm 4 giáp. Các đội thi kéo lửa, thi chạy lấy nước thổi cơm và thi nấu cơm. Từng phần thi có giải thưởng riêng. Mang cơm Lễ Thánh xong thì chấm thi nồi cơm ngon nhất giải nhất, 1 giải nhì và 2 nồi cơm còn lại đồng giải ba.”
Trước hội thi, các đội thi chuẩn bị sẵn các vật dụng để chuẩn bị thổi cơm như chày, cối, rơm, nồi… để trổ tài nấu cơm nhanh và thơm dẻo nhất. Mỗi đội được Ban tổ chức phát 1kg thóc để nấu cơm. Các nam thanh niên đem thóc vào cối giã. Thao tác phải thật nhanh và khéo léo để hạt gạo không bị vỡ. Sau đó, gạo được sàng trấu để loại bỏ sạn và vo sạch. Cùng lúc còn có một thiếu niên thi chạy cự ly khoảng 800 m từ đình làng ra chỗ lấy nước và quay về đình làng nơi tổ chức hội thi nấu cơm.
Cuộc thi thổi cơm diễn ra sôi nổi dưới sự cổ vũ của dân làng
Tiếp đó, mỗi đội cử ra 4 nam thanh niên tham gia phần thi kéo lửa. Để kéo ra lửa, người ta lấy hai thanh giang kẹp vào bùi nhùi; dùng hai thanh tre ốp một mảnh trên và một mảnh dưới; giữ chắc hai đầu rồi hai người kéo co cho cật giang cọ sát vào cật tre nhiều lần tạo ma sát. Khi nào thấy có khói lên thì dừng lại và thổi cho lửa bùng lên; dùng mồi lửa này để thổi cơm. Khi đó, không gian đình làng Thị Cấm nghi ngót khói lửa; vang dội tiếng trống, tiếng reo hò cổ vũ của dân làng, du khách.
Khi nồi cơm vừa cạn nước; các đội giấu vào trong đống than rơm chờ chín. Sau một tuần hương; các thành viên của Ban giám khảo đi tìm 4 nồi cơm trong rất nhiều đống tro rơm. Nếu các đội khéo giấu thì thời gian được kéo dài và cơm sẽ chín đều, nếu giấu vụng; bị giám khảo tìm thấy ngay đầu tiên thì cơm dễ bị sống. Sau khi tìm đủ 4 nồi cơm; Ban giám khảo xới bốn bát để dâng lên Thành Hoàng làng. Cơm sau đó được chấm điểm công khai trước người dân và thành viên của các đội tham dự.
Nguồn: thanglong.chinhphu.com
