Đình làng là một trong những nơi linh thiêng thờ cúng tổ tiên, những người có công đối với làng với Đất nước. Đây cũng là nơi bà con trong làng, ấp tụ họp về làm lễ hôi, tổ chức thờ cúng để tưởng nhớ công ơn của đời trước. Mỗi một tỉnh thành đều có những ngôi đền, ngôi đình khác nhau của riêng mình. Ngược ra Bắc, chúng ta sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ mang giá trị lịch sử trường tồn với thời gian tại Đình An Cố thuộc tỉnh Thái Bình.
Đình An Cố là một trong những ngôi đình lớn nằm ở phía Bắc nước ta. Có lịch sử hình thành và phát triển lâu đời. Trải qua bao nhiêu thăng trầm trong lịch sử vẫn vữn chãi, kiên cố cho đến tận bây giờ. Đây là một di tích lịch sử cho thấy nghệ thuật kiến trúc độc đáo đã xuất và phát triển từ rất nhiều năm về trước. Ngôi đình này vẫn đang được bà con làng An Cố bảo tồn và giữ gìn cho đến nay.
Về làng An Cố thăm Đình An Cố
Làng An Cố nay thuộc thôn An Cố xã Thụy An huyện Thái Thụy. Tại vùng đất này có quần thể di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc Gia: Đình, Đền An Cố với giá trị lịch sử và giá trị kiến trúc nghệ thuật đặc sắc. Trải qua thăng trầm của thời gian. Nhưng An Cố vẫn mang trong mình một nét đẹp thanh bình của làng quê vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Về với làng An Cố, hình ảnh đầu tiên ấn tượng ở nơi vùng quê ven biển này là ngôi Đình An Cố. Đây là nơi thờ Đức Nam Hải Đại Vương Thượng Đẳng Thần. Ngôi đình với sức chứa vài trăm người và gây ấn tượng với các chạm trổ công phu, tinh xảo. Có thềm dài 18 m, rộng 12 m, lát đá phiến bào gọt. Đình An Cố cùng với đình Trà Cổ (Quảng Ninh) và đình Hàng Kênh (Hải Phòng). Đây là ba ngôi đình cổ và lớn nhất vùng ven biển Bắc Bộ.
Đình An Cố xưa, vẫn mang trong mình nhiều giá trị văn hóa và giá trị kiến trúc nghệ thuật lâu đời. Người dân An Cố sống một cuộc sống thanh bình. Họ hăng say lao động, phát huy lợi thế cây trồng chủ lực tại địa phương với nghề trồng thuốc lào. Mang lại cho họ một cuộc sống đủ đầy và gìn giữ nét đẹp văn hóa của làng quê vùng ven biển…
Đình An Cố được xây dựng và hình thành từ đầu triều Mạc
Đình An Cố, xã Thụy An – Thái Thụy là nơi thờ Đức Nam Hải Đại Vương Thượng Đẳng Thần. Với sức chứa vài trăm người, gây ấn tượng với các chạm trổ công phu, tinh xảo, Đình An Cố cùng với đình Trà Cổ (Quảng Ninh) và đình Hàng Kênh (Hải Phòng) là ba ngôi đình cổ và lớn nhất vùng ven biển Bắc Bộ. Đình đã được Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích Quốc gia từ năm 1962 về tiêu chí kiến trúc nghệ thuật.
Ngôi đình An Cố ngày nay, theo truyền thuyết được dựng đầu thời Mạc. Hậu chủ hưng công là Tiến sĩ Nguyễn Thế Ân. Tương truyền ông là một bậc thâm viễn, một chính khách nhìn xa, trông rộng. Buổi đầu xuất gia là môn khách cho thế tử Lê Chiêu Tôn.
Năm 1516, Hoàng đế Lê Tương Dực bị triều thần Trịnh Duy Sản giết hại. Đình thần chọn dòng đích của Cẩm Giang Vương Lê Sùng (Anh ruột vua Lê Tương Dực) tôn làm vua. Từ đó ông thành cánh tay phải của vua Lê Chiêu Tôn. Không may, đời đang lúc nhiễu nhương, triều thần chia bè, kết đảng. Các phe cánh đánh nhau triền miên, trong đám danh thần như Nguyễn Hoàng Dụ, Nguyễn Kính,.. Mạc Đăng Dung được lòng người quy thuận, trong lúc ấy thì vua bạc nhược. Nay nghe dèm pha, mai nghe thỉnh thác, khi tin tướng này, khi chèn tướng khác,… Nguyễn Thế Ân đành theo lòng người mà hướng theo Mạc Đăng Dung.
Đình An Cố mang giá trị lịch sử giá trị
Năm 1526, Mạc Đăng Dung giết vua Lê Chiêu Tôn. Sau đó ép vua Lê Cung Hoàng nhường ngôi. Ngày 16 tháng 6 năm 1527 (âm lịch) đăng quang làm vua. Phong cho Nguyễn Thế Ân chức Trung Quan, hàm Ly Quốc công. Coi như công thần bậc nhất trong việc mở vương triều.
Trước đó, Nguyễn Thế Ân vâng mệnh vua Lê Chiêu Tôn định xây thêm một điện lớn ở kinh thành Thăng Long. Việc chuẩn bị gần hoàn tất thì xảy ra biến loạn. Vua Mạc đăng quang bãi việc ấy, hạ chiếu xây dựng Dương kinh (Thuỷ Nguyên – Hải Phòng). Trung quan Nguyễn Thế Ân xin đưa công trình đang làm dang dở ở Thăng Long về để trả nghĩa cho dân An Cố và ngoại tổ đã cưu mang ông thuở thiếu thời.
Vì điện cũ chưa xong, mới hoàn tất hai vì trung tâm, còn hai vì hồi vì mải lo việc nước. Trung quan cấp tiền cho dân An Cố lo viêc hoàn tất. Bấy giờ, thợ thuyền giỏi đang sửa sang kinh kì, tân tạo Dương kinh. Các cánh thợ khác không đủ tài theo được phong cách các vì đã hoàn tất nên đình An Cố còn có hai vì cạnh trung tâm không được chạm khắc gì cả.
Kiến trúc độc đáo, ấn tượng của ngôi đình
Đình An Cố có tầm vóc một đại điện (vì thiết kế cho đại điện ở Kinh thành) bố cục kiểu chữ Đinh. Bái đình cao 0.32m, thềm dài 18 m, rộng 12 m. Đại bờ soi chỉ mớ, trổ hoa chanh. Hai đỉnh hồi đắp ngọc long lớn, cao 0.6 m, dài 1.2m. Miệng lớn, răng nhọn ngậm chặt bờ nóc, mắt tròn trợn ngược, mi nhọn như mác. Bờm sắc như dao, dựng ngược như chông gai, hất ngược ra phía sau như cờ bay trong gió. Hai chân sau tỳ góc hồi, giống thế hổ ngồi. Tạo dáng uy nghi cho đại đình trong những ấn tượng đầu tiên.
Hệ thống bờ cánh, bờ đao cũng soi hai tầng chỉ mớ, trổ hoa chanh. Góc bờ cánh đắp nghê thần, dàn đao guột đắp, rồng chầu, phượng múa. Nghê thì tư thế hiên ngang, bờm rồng, mắt hổ, chân ôm quả cầu, chân vờn mây cuộn, chân đạp hoa chanh. Đao phượng mỏ dài, bờm xoắn, cánh sải như chim phượng, đuôi dài như chim công. Đao rồng: Râu bờm phất phới, cổ dài vươn cao, cưỡi tản vân như đang cất cánh bay.
Thủ từ đình cho biết, bộ cửa bức bàn cũ được chạm khắc hoa văn kỳ công qua thời gian đã bị hỏng. Khi trùng tu, thợ mộc không thể bắt chước được những nét chạm của người xưa nên đành thay bằng bộ cửa trơn.
Được công nhận Di tích lịch sử văn hóa Cấp quốc gia
Năm 1962, Đình An Cố và chùa Keo (huyện Vũ Thư) là 2 di tích đầu tiên của tỉnh được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa Cấp quốc gia. Ngày nay, đình An Cố trở thành viên ngọc quý trong các di sản kiến trúc văn hóa thời Lê – Mạc.
Bất kỳ ai khi đặt chân đến nơi đây đều cảm nhận được một làng quê thanh bình với hình ảnh “Cây đa, giếng nước, sân đình”. Ngoài đình An Cố, thì nơi đây còn lưu giữ được 1 giếng cổ của làng. Giếng làng nơi in dấu nét văn hóa sinh hoạt cộng đồng làng xã xưa.
Ngôi nhà cổ đặc trưng của vùng quê ven biển này rất đỗi giản dị. Nhưng nó đã mang trong mình nhiều “chứng tích”. Nếp nhà cổ đã gắn kết biết bao thế hệ trong mỗi gia đình. Và trở thành một nét đặc trưng mà ít nơi nào có được như hàng trăm nếp nhà cổ ở An Cố nay.
Làng An Cố xưa, vẫn mang trong mình nhiều giá trị văn hóa và giá trị kiến trúc nghệ thuật lâu đời. Người dân An Cố sống một cuộc sống thanh bình, họ hăng say lao động, phát huy lợi thế cây trồng chủ lực tại địa phương với nghề trồng thuốc lào, mang lại cho họ một cuộc sống đủ đầy và gìn giữ nét đẹp văn hóa của làng quê vùng ven biển…
Xem thêm các thông tin liên quan khác tại Giá trị lịch sử.
Nguồn: didulich.net
